Mag je iemand ontslaan vanwege het schrijven van een boek?

UPDATE - Gerechtshof: ontslag was onrechtmatig

Op 9 november 2023 was de (finale) uitspraak in mijn zaak, nadat ik -als docent- per 1 oktober 2020 was ontslagen vanwege het schrijven van een boek. En HOERA, op alle fronten werd ik in het gelijk gesteld door de rechters! Volgens het gerechtshof 's-Hertogenbosch was de ontbinding van de arbeidsovereenkomst een ongeoorloofde inbreuk op de vrijheid van meningsuiting van mij als docent. Het hof oordeelde dat het boek weliswaar kritisch was, maar niet beledigend. Ook stonden er geen onwaarheden in. Met het boek was bovendien een algemeen belang gediend, aangezien veel scholen thans bezig zijn met het onderwerp van mijn boek (gepersonaliseerd onderwijs). Naast eerherstel leverde de uitspraak mij ook een schadevergoeding (de zgn. 'billijke vergoeding') op. 

Lees hier het nieuwsbericht en de uitspraak van het gerechtshof, die wat mij betreft niet mooier had gekund. Samen met de uitspraak van de Hoge Raad (7 oktober 2022) levert deze uitspraak bruikbare jurisprudentie op.  Met speciale dank aan mijn advocaat Wouter Pors, die vakkundig de vloer heeft aangeveegd met de peperdure advocaten (4 in totaal!) die het ROC-bestuur had ingehuurd voor deze ontslagzaak. 

Wat is er gebeurd?

Op 2 december 2019, niet lang na het verschijnen van mijn boek 'Wanneer krijgen we weer les?' moest ik mijn werkzaamheden als docent tijdelijk neerleggen. Maandenlang werd ik geschorst op de school waar ik werkte. Voor het ROC-bestuur was dat niet voldoende: ik moest vertrekken!

Een gang naar de kantonrechter volgde. Mijn arbeidsovereenkomst werd ontbonden, waarna ik in hoger beroep ging. Meer over de hele gang van zaken tref je hier aan: Commentaar

* GERECHTSHOF: HANDELEN ROC 'ERNSTIG VERWIJTBAAR'

Wouter Pors, mijn advocaat die gespecialiseerd is in onderwijsrecht, diende een goed doortimmerd verzoekschrift in bij het Gerechtshof. Tijdens de mondelinge behandeling van de zaak hield hij een pleidooi die de 4-koppige delegatie van het ROC al snel deed verbleken. Op 19 april 2021 volgde de uitspraak. Het Hof oordeelde dat het ROC 'ernstig verwijtbaar' had gehandeld door me direct te schorsen na het verschijnen van het boek, wat me een 'billijke vergoeding' opleverde. Wel werd mijn arbeidscontract ontbonden op grond van een verstoorde arbeidsrelatie. Mijn reactie op deze uitspraak tref je hier aan: Commentaar

* IN CASSATIE BIJ DE HOGE RAAD

Op 19 juli 2021 werd het verzoekschrift tot cassatie bij de Hoge Raad ingediend.  De ingediende klachten werden door mijn advocaten (Wouter Pors  en Evelyn Tjon-En-Fa van advocatenkantoor Bird & Bird) ijzersterk onderbouwd. Bij de klacht m.b.t. de vrijheid van meningsuiting speelde met name artikel 10 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) een belangrijke rol. 

* DE CONCLUSIE VAN DE PROCUREUR-GENERAAL (PG) 

De conclusie van de procureur-generaal werd op 11 maart 2022 genomen. Het nemen van zo'n conclusie (advies) is een vast onderdeel van de procedure bij de Hoge Raad. En de conclusie was positief voor mij! Volgens prof. dr. mr. R.H. De Bock kan het ontslag n.a.v. het publiceren van een kritisch boek niet in stand blijven, omdat geen afweging is gemaakt tussen de vrijheid van meningsuiting van mij (als docent) en de belangen van de school.

* DE UITSPRAAK VAN DE HOGE RAAD 

Op 7 oktober 2022 deed de Hoge Raad uitspraak. Volgens de Hoge Raad is er een causaal verband tussen de publicatie van het boek en het ontslag. Daarmee is sprake van een inmenging in het recht op vrijheid van meningsuiting van mij als docent. 

De Hoge Raad heeft de uitspraak van het hof (in Arnhem) vernietigd en de zaak verwezen naar een ander gerechtshof. Dat hof (Den Bosch) zal alsnog moeten beoordelen of deze inmenging voldoet aan de eisen die artikel 10 EVRM stelt. De zaak moet dus opnieuw worden behandeld door het gerechtshof.

De uitspraak van de Hoge Raad is niet alleen gunstig voor mezelf, maar voor alle onderwijsgevenden. Hun vrijheid van meningsuiting wordt met deze uitspraak beschermd en dat is hard nodig! 

Lees hier het nieuwsbericht en de uitspraak van de Hoge Raad. De uitspraak wordt besproken in een webinar van de Academie voor de Rechtspraktijk. Dit webinar is HIER te zien. 

* TERUG NAAR HET GERECHTSHOF

Het gerechtshof ('s-Hertogenbosch) heeft zich opnieuw over de zaak gebogen. Op 14 september 2023 was de mondelinge behandeling van de zaak. De zitting duurde ruim twee uur. De rechters zaten goed in het dossier, waren lekker kritisch en stelden veel vragen aan de procespartijen. De uitspraak stond aanvankelijk gepland op 26 oktober, maar werd aangehouden tot 9 november 2023.
DE UITSPRAAK VAN HET GERECHTSHOF

Op 9 november 2023 was de (finale) uitspraak in mijn zaak. En HOERA, op alle fronten werd ik in het gelijk gesteld door de rechters! Volgens het gerechtshof 's-Hertogenbosch was de ontbinding van de arbeidsovereenkomst een ongeoorloofde inbreuk op de vrijheid van meningsuiting van mij als docent. Het hof oordeelde dat het boek weliswaar kritisch was, maar niet beledigend. Ook stonden er geen onwaarheden in. Met het boek was bovendien een algemeen belang gediend, aangezien veel scholen thans bezig zijn met het onderwerp van mijn boek (gepersonaliseerd onderwijs). Naast eerherstel leverde de uitspraak mij ook een schadevergoeding (de zgn. 'billijke vergoeding') op.

Lees hier het nieuwsbericht en de uitspraak van het gerechtshof, die wat mij betreft niet mooier had gekund. Samen met de uitspraak van de Hoge Raad (7 oktober 2022) levert deze uitspraak bruikbare jurisprudentie op. Met speciale dank aan mijn advocaat Wouter Pors, die vakkundig de vloer heeft aangeveegd met de peperdure advocaten (4 in totaal!) die het ROC-bestuur had ingehuurd voor deze ontslagzaak. 

Met steun van...

Felicitatie van onderwijsminister Dennis Wiersma

Op 7 oktober 2022 sprak voormalig minister Dennis Wiersma met leraren in De Balie in Amsterdam. Bij de start van deze bijeenkomst feliciteerde hij me met de uitspraak van de Hoge Raad. Hij zei: "Het is vandaag eigenlijk ook een beetje de dag van Paula van Manen. Zij heeft een boek geschreven. In het boek van Paula speelt op een gegeven moment een heel nieuw systeem van beoordelen in kleuren. Ik heb speciaal voor Paula vandaag blauw aangetrokken, omdat blauw de hoogste kleur is in het boek van Paula. Dat zegt iets waar het boek over gaat: dat er allerlei dingen bedacht zijn door mensen die op een gegeven moment zelf ook weer de benen nemen. Als je daar een boek over schrijft, dan krijg je daar gedoe mee. En over dat gedoe is vandaag een uitspraak geweest. Dat heeft haar volgens mij wat rechtvaardiging gegeven. Verder kan ik daar ook weer niet al te veel over zeggen. Ik heb de uitspraak niet bestudeerd, maar volgens mij is zij er heel blij mee en heleboel van jullie ook, dus ik wilde haar daar in ieder geval mee feliciteren." (HIER vind je de registratie van deze bijeenkomst). Eerder, op 27 juni 2022, sprak de voormalige minister in de Tweede Kamer over mijn boek. Zijn uitspraken vind je HIER. Ik ervaar de uitlatingen van Dennis Wiersma als een enorme steun in mijn rug!

Acties van Tweede Kamerleden

Ook leden van de Tweede Kamer hebben zich flink geroerd in deze kwestie. Er zijn vragen aangemeld voor het vragenuur - maar niet geselecteerd (D66), Kamerleden hebben zich meermaals uitgesproken in overleggen (PVV, SP), er zijn schriftelijke vragen gesteld (PVV) en er is een motie ingediend - en aangenomen (SP, GroenLinks, PvdA). Lees HIER meer over de acties vanuit de Tweede Kamer.

Steun van de Algemene Onderwijsbond (AOb) 

Van mijn vakbond ontving ik een prachtige bos bloemen. Op het aangehechte kaartje staat: "Gefeliciteerd. Een mooie dag voor professionele autonomie en vrijheid van meningsuiting in het onderwijs. Namens het hoofdbestuur, Tamar." De AOb is betrokken bij mijn zaak en neemt zelfs een deel van de kosten voor zijn rekening. Ik ben heel blij dat ik op mijn vakbond kan rekenen!

(Het nieuwsbericht van de AOb over de uitspraak van de Hoge Raad vind je HIER). 

Open brief van Beter Onderwijs Nederland (BON) 

Ook van Beter Onderwijs Nederland (BON) ontvang ik veel steun. Naar aanleiding van deze kwestie riep BON in mei 2021 de Raad van Toezicht (Rvt) van het ROC ter verantwoording. In een open brief werden behoorlijk kritische vragen gesteld. De vragen  van BON, de antwoorden van de RvT van het ROC en mijn reactie daarop vind je HIER. In het slotwoord concludeerde BON dat de huidige vorm van toezicht houden op scholen niet werkt.  

Betrokkenheid van Platform Medezeggenschap MBO

Bijna alle ondernemingsraden in het MBO zijn aangesloten bij het Platform Medezeggenschap MBO. Temeer daar mijn OR-lidmaatschap een rol speelt in deze zaak, toont dit platform zich heel betrokken. In oktober 2021 werden mijn advocaat Wouter Pors en ik geïnterviewd bij de jaarlijkse bijeenkomst van leden van de aangesloten ondernemingsraden. Neem HIER een kijkje op de website van het betreffende platform.
 

Een plek in het Theo Thijssen Museum

Op 11 november 2022 voegde het Theo Thijssen Museum in Amsterdam mij toe aan de tijdelijke expositie 'Lastpakken voor de klas', waarin kritische leerkrachten uit vroeger tijden werden geportretteerd die in aanvaring kwamen met hun 'bovengestelden'. Je leest het HIER. Al eerder ontving ik een mooie bos bloemen van het museum. Theo Thijssen (schrijver, onderwijzer en vakbondsman) ontmaskerde trouwens graag "pedagogische kwakzalverij", zo valt te lezen op de website van het museum. 

Steun van twitteraars, publicisten e.a.
Tijdens mijn juridische strijd krijg ik veel steun van twitteraars. Het betreft met name mensen die in het onderwijs werkzaam zijn of ooit waren, maar ook mensen die de vrijheid van meningsuiting een warm hart toedragen. Ik waardeer deze steun enorm! Ook een aantal publicisten heeft het stevig voor me opgenomen, wat mij heel goed deed (kijk: HIER). Tenslotte heb ik flink wat brieven en e-mails ontvangen, waarmee mensen mij een hart onder de riem wilden steken tijdens de juridische strijd. 

Langs deze weg wil ik iedereen enorm bedanken voor de betrokkenheid en de steun !!! 

Paula van Manen

Contact

[email protected]

Twitter: @paulavanmanen